وضعیت نگران کننده مقاومت سازه های بتنی در ایران

سرعت رشد ساخت و سازه ها در ایران به ویژه تهران در سال های گذشته به طور چشمگیری افزایش یافته است. این خبر را می توان یک خبر خوب دانست در صورتی که مقاومت ساختمان ها در برابر شرایط طبیعی و غیر طبیعی تضمین شود. برج ‌های بلند، مجتمع ‌های تجاری عظیم و سازه ‌های مسکونی مدرن را می توان در گوشه و کنار شهرها بزرگ و کوچک دید که ظاهرا ساختمان ‌ها لوکس ‌تر، نماها جذاب ‌تر و تجهیزات داخلی بروزتر شده اند.

در پس ظاهر زیبای ساختمان ها چه واقعیتی پنهان شده است؟

به همان اندازه که ظاهر ساختمان ‌ها لاکچری شده است، کیفیت مصالح و بتن مصرفی در بسیاری از پروژه‌ ها کاهش یافته است. این تناقض، صنعت ساخت و ساز را در معرض خطراتی قرار داده که شاید امروز دیده نشوند، اما در آینده اثرات خود را نشان خواهند داد.

راه حل این مشکل را شاید نتوان تنها در بتن یافت. در واقع، بتن بدون هیچ گونه افزودنی یا بهبود دهنده ممکن مقاومت لازم را برای سازه نداشته باشد. ژل میکروسلیس یکی از افزودنی های حیاتی است که حذف آن ممکن است میلیاردها تومان ضرر در پی داشته باشد. از ابتدا مقاوم ساختن را یاد بگیریم تا علاوه کاهش هزینه تعمیر و نگهداری در آینده از فاجعه نیز جلوگیری کنیم.

مشکل از کجا شروع می ‌شود؟ راه های غیرعلمی و خطرناک

در بسیاری از کارگاه‌ های ساختمانی کشور، سرعت انجام کار و کاهش هزینه ‌ها بر کیفیت ارجحیت دارد. و بسیاری از پیمانکاران بر این باورند که با حذف افزودنی های بتن این هزینه ها را کاهش دهند. از طرفی، بتن‌ همچنان در برخی از کارگاه ها به شکل قدیم تولید می‌ شود؛ یعنی:

• بتن با نسبت ‌های تقریبی تولید می ‌شود، نه بر اساس طرح اختلاط استاندارد
• اضافه کردن آب برای روان‌تر شدن بتن هنوز یک مشکل رایج است
• از مصالحی استفاده می‌شود که لزوماً استاندارد نیستند
• کنترل مقاومت بتن در بسیاری از پروژه‌ ها جدی گرفته نمی‌ شود

اما نقطه ضعف اصلی حذف افزودنی های بتن از جمله ژل میکروسیلیس است؛ افزودنی که در بسیاری از کشورهای دنیا اساس داشتن بتن باکیفیت و بادوام محسوب می‌شود.

ژل میکروسیلیس چیست و چرا نقش مهمی دارد؟

ژل میکروسیلیس ترکیبی از ذرات بسیار ریز دوده سیلیسی بعلاوه روان کننده ها و مواد افزودنی خاص است که به شکل ژل تولید و قابل اختلاط با بتن می‌شود. این افزودنی یکی از تأثیرگذارترین افزودنی‌ها بر مقاومت و دوام بتن است. چرا که:

• ذرات فوق‌العاده ریز

ذرات میکروسیلیس حدود ۱۰۰ برابر ریزتر از سیمان هستند. این ذرات فضاهای خالی بین بتن را پر کرده و ساختاری بسیار متراکم ایجاد می‌کنند.

• واکنش پوزولانی

این واکنش باعث تشکیل ژل‌های مقاوم‌کننده‌ای می‌شود که بتن را چند برابر سخت‌تر و بادوام‌تر می‌کند.

• کاهش نفوذپذیری بتن

بتنی حاوی ژل میکروسیلیس، مانند یک سد نفوذناپذیر عمل می‌کند؛ و این یعنی کاهش شدید خوردگی میلگرد و افزایش چند برابری عمر سازه.

حذف ژل میکروسیلیس چه بلایی بر سر سازه های بتنی می آورد؟

مقاومت فشاری پایین‌تر از حد استاندارد

یکی از مهمترین معیارهای کیفیت بتن، مقاومت فشاری آن است. بتن بدون ژل میکروسیلیس خلل و فرج بیشتری دارد، ساختار بتن یکپارچگی لازم را ندارد و مقاومت نهایی به شدت پایین است. این یعنی سازه حتی اگر در ظاهر کامل به نظر برسد، در واقع ضعیف‌تر از آن چیزی است که باید باشد.

افزایش ترک‌های مویی، ترک‌های عمیق و جمع‌شدگی

پدید آمدن ترک های متعدد در سازه های با گذشت فقط چند ماه از ساخت نشان از کیفیت پایین بتن و عدم استفاده از افزودنی‌های مناسب است. ژل میکروسیلیس نقش مهمی در کنترل جمع‌شدگی و ترک‌خوردگی دارد؛ بدون آن، بتن در همان روزهای اولیه دچار ترک می‌شود.

نفوذپذیری شدید بتن

این شاید یکی از پنهان‌ترین و در عین حال خطرناک‌ترین آسیب ‌هایی باشد که با چشم دیده نمی‌شود. رطوبت و یون‌های مخرب به بتن بدون ژل میکروسیلیس به راحتی نفوذ می کند و موجب خوردگی میلگرد می شود. میلگرد حجمش افزایش یافته و بتن ترک می خورد. این فرآیند سست شدن اسکلت ساختمان را در پی دارد که بسیار خطرناک است.

کاهش چسبندگی بتن و میلگرد

در سازه بتنی، بتن و فولاد باید مانند یک مجموعه یکپارچه عمل کنند. اگر چسبندگی کافی بین این دو وجود نداشته باشد؛ نیروها به خوبی منتقل نمی‌شوند، سازه تحت بارهای عادی نیز رفتار ناپایدار خواهد داشت و ستون‌ها و تیرها استحکام لازم را نخواهند داشت. ژل میکروسیلیس نقش مهمی در افزایش چسبندگی بین بتن و فولاد را دارد.

ساخت ‌و ساز استاندارد و مقاوم بدون ژل میکروسیلیس شدنی نیست

اگر واقع بینانه به قضیه نگاه کنید بتن بدون افزودنی‌ها به ویژه ژل میکروسیلیس اصلاً قابل قبول نیست. بتن بدون ژل میکروسیلیس:

• متراکم نیست
• دوام کافی ندارد
• مقاومت اولیه و نهایی ایجاد نمی‌شود

به بیان ساده‌ تر ساخت سازه مقاوم با عمر مفید بالا بدون ژل میکروسیلیس امکان‌پذیر نیست. از این رو، زمان آن رسیده است که صنعت ساختمان از روش‌های قدیمی و غیرعلمی فاصله بگیرد و به سمت استانداردهای جهانی حرکت کند. اما گام اول این مسیر چیست؟

استفاده از ژل میکروسیلیس در تمام پروژه‌های بتنی ضروری است؛ چرا که کیفیت بتن، کیفیت آینده ساختمان را تعیین می‌کند. شاید در ظاهر یک ساختمان لوکس‌ترین نما را داشته و چشم نواز باشد، اما آنچه مقامت آن را تضمین می‌کند، ظاهر نیست؛ کیفیت بتن است.

نتیجه گیری

مقاومت سازه ها در ایران وضعیت نگران کننده ای دارند و هر لحظه ممکن است فاجعه ای رخ دهد. باید پذیرفت هیچ نمای زیبا یا لوکسی به تنهایی ارزشمند نیست و مستلزم داشتن سازه مستحکم و مقاوم است. برای داشتن مقاومت بتن به تنهایی پاسخگو نیست و باید کیفیت آن را با افزودنی هایی مانند ژل میکروسیلیس بهبود بخشید. از ابتدا مقاوم ساختن بسیار کم هزینه تر از تعمیر و نگهداری در آینده است.