بیماری آندومتریوز چیست؟

اندومتریوز یک اختلال شایع و معمولاً دردناک است که در آن بافتی مشابه بافت پوشش‌دهندهٔ داخل رحم، به نام اندومتر، خارج از رحم رشد می‌کند. این اختلال معمولاً تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و بافت پوشش‌دهندهٔ لگن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در موارد نادر، ممکن است بافتی شبه-اندومتر در مناطق دیگری خارج از ناحیه‌های لگنی که اندام‌های لگنی در آن قرار دارند، یافت شود. اندومتریوز می‌تواند زنان را در هر سنی تحت تأثیر قرار دهد.

در اندومتریوز، بافت شبه-اندومتر عملکردی مشابه بافت واقعی اندومتر دارد؛ به این معنی که ضخامت می‌گیرد، خونریزی در هر دوره قاعدگی رخ می‌دهد و تجزیه می‌شود. با این حال، به دلیل عدم وجود مسیری برای خروج از بدن، آن گیر می‌افتد. وقتی اندومتریوز تخمدان‌ها را درگیر می‌کند، کیست‌هایی به نام اندومتریوم شکل می‌گیرد. بافت مناطق اطراف ممکن است تحریک شده و در نهایت باعث ایجاد بافت اسکار و بافت چسبنده شود. بافت چسبنده شامل نوارهایی از بافت فیبری است که می‌تواند باعث چسبیدن بافت‌ها و اندام‌های لگن به یکدیگر شود.

آندومتریوز ممکن است منجر به درد، به ویژه در طول دوره‌های قاعدگی شود. این درد در برخی موارد می‌تواند شدید باشد. همچنین، احتمال وجود مشکلات باروری نیز وجود دارد. در کل، آندومتریوز یک عارضهٔ طولانی‌مدت است که ممکن است تأثیر قابل توجهی در کیفیت زندگی فرد داشته باشد. اما خوشبختانه، درمان‌های مؤثری برای این مشکل در دسترس می‌باشند.

علائم آندومتریوز چیست؟

علائم آندومتریوز متفاوت بوده و می‌تواند در زنان مختلف شدید یا خفیف باشد. علامت اولیه آندومتریوز درد لگن است که اغلب در همراهی با دوره‌های قاعدگی رخ می‌دهد. اگرچه بسیاری از افراد در طول پریود خود احساس درد و انقباضات عضلات را تجربه می‌کنند، اما افراد مبتلا به آندومتریوز معمولاً درد قاعدگی را به شدتی بسیار بیشتر از حد معمول تجربه می‌کنند. همچنین، درد ممکن است به مرور زمان شدت بیافزاید. علاوه بر این، علائم و نشانه‌های متداول آندومتریوز عبارتند از:

• خونریزی قاعدگی شدید و طولانی مدت
• درد در منطقهٔ لگن و کمر
• درد در رابطه با فعالیت جنسی
• احساس فشار و پریشانی در ناحیهٔ پلور و مثانه
• تغییر در الگوی دفع ادرار و مدفوع
• بهم‌ریختگی و تورم شکم
• مشکلات باروری مانند ناتوانی در باروری یا سقط مکرر

لازم به ذکر است که این فهرست علائم و نشانه‌ها کامل نیست و هر فرد ممکن است تجربهٔ علائم متفاوتی داشته باشد. در صورت تجربه هر یک از این علائم، مشاورهٔ پزشکی حائز اهمیت است.

علت به وجود امدن آندومتریوز

ژنتیک: آندومتریوز می‌تواند به صورت وراثتی انتقال یابد و برخی از گروه‌های قومی را بیشتر از سایران تحت تأثیر قرار می‌دهد.

قاعدگی رتروگراد: در حالت قاعدگی رتروگراد، خون قاعدگی که شامل سلول‌های آندومتر است، به جای خروج از بدن، از طریق لوله‌های فالوپ به داخل حفره لگن برمی‌گردد. این سلول‌های آندومتر به دیواره‌های لگن و سطوح دیگر از اعضای لگن چسبیده و در آنجا رشد کرده، به ضخامت ادامه می‌دهند و در هر دوره قاعدگی خونریزی می‌کنند.

تبدیل سلول‌های صفاقی: یک نظریه به نام “نظریه القا” وجود دارد که می‌گوید هورمون‌ها یا عوامل ایمنی باعث تحول سلول‌های صفاقی، به عبارتی سلول‌های پوششی داخل شکم، به سلول‌های شبه‌آندومتر می‌شوند.

تبدیل سلول‌های جنینی: در طی دوران بلوغ، هورمون‌هایی مانند استروژن می‌توانند سلول‌های جنینی، به عبارتی سلول‌هایی که در مراحل اولیهٔ رشد هستند، به بافت سلولی شبه‌آندومتر تبدیل کنند.

لانه‌گزینی در بافت اسکار جراحی: پس از انجام جراحی، مانند هیسترکتومی یا سزارین، سلول‌های آندومتر ممکن است به محل برش جراحی متصل شوند.

انتقال سلول‌های آندومتر: رگ‌ها یا سیستم مایع بافتی (لنفاوی) ممکن است سلول‌های آندومتر را از طریق لوله‌ها یا غده‌های تشکیل‌دهندهٔ سیستم ایمنی به سایر نقاط بدن منتقل کنند.

اختلال در سیستم ایمنی: وجود مشکلی در سیستم ایمنی بدن می‌تواند باعث شود که بدن نتواند بافت شبه‌آندومتر را که در خارج از رحم رشد کرده است، تشخیص دهد و از بین ببرد.